Stikstofplannen in Utrecht zetten boeren onder druk – en dat is pas het begin
Utrecht, woensdag, 10 december 2025.
Provincie Utrecht past haar natuurbeleid aan: boeren krijgen minder vergoeding voor ganzen- en wolfsschade. Vanaf 1 november 2025 geldt een nieuwe regeling, waarbij zelfs grond met gebruikbeperkingen geen tegemoetkoming meer krijgen. De stikstofcrisis raakt nu ook de koek, maar de echte schok komt pas bij de volgende stap.
Nieuwe regels voor boeren in Utrecht: minder vergoeding, meer druk
Vanaf 1 november 2025 gelden nieuwe beleidsregels natuur en landschap in de provincie Utrecht. Boeren die schade lijden door ganzen of wolven krijgen nu minder tegemoetkoming. De vergoeding voor ganzenschade daalt van 95 naar 90 procent op percelen met een afschotvergunning, en blijft 95 procent op percelen zonder vergunning. In ganzenrustgebieden en bufferzones geldt zelfs 100 procent vergoeding, maar alleen als daar een wolfwerend raster aanwezig is – wat nog niet is vastgesteld [1]. Bovendien krijgen grondgebruikers die onder gebruikbeperkingen vallen geen vergoeding meer, en wordt dit gecontroleerd via de Natuurnetwerk Nederland-beheerkaart, niet via pachtovereenkomsten zoals eerder [1]. Dit is geen technische wijziging: het is een klap voor boeren die de stikstofcrisis al als een pistool tegen hun hoofd ervaren [2]. De regels zijn opgesteld in samenwerking met BIJ12 en passen de landelijke modelset aan, met sterkere druk op de landbouwsector om haar uitstoot te verlagen [1].
Stikstofcrisis in Utrecht: het is meer dan alleen grond
De nieuwe wetgeving is onderdeel van het Ontwerp-Utrechts Programma Landelijk Gebied (UPLG), dat vandaag, 10 december 2025, nogmaals centraal staat in de discussie. In de avond van deze dag zijn er live webinars over de generieke normering stikstof, mestbeperkingen in Natura 2000-gebieden, essentiële percelen natuur en het versnellen van herstel in veenweidegebieden [3]. Deze onderwerpen vormen de kern van de stikstofplannen die de provincie uitvoert. Het doel is het herstel van natuurlijke ecosystemen, maar de praktische gevolgen zijn duidelijk: boeren moeten minder mest gebruiken, minder dieren houden, en soms zelfs land onbouwbaar maken. De stikstofcrisis is geen afzonderlijk probleem meer – ze raakt de koek, de koeien, en de kansen op een toekomst in de landbouw [1][3]. De Universiteit Utrecht benadrukt dat een succesvolle aanpak van stikstofvermindering mogelijk is zonder nieuwe regels, door vertrouwen en samenwerking, zoals tijdens de antibioticacrisis [4]. Maar de realiteit is dat veehouders nu onder druk staan, en de overheid moet nu de balans vinden tussen milieudoeleinden en de economie van het landbouwbedrijf [1][4].
Politiek en publiek reageren op de stikstofkwestie
In de Tweede Kamer werd op 2 december 2025 een vragenuur gehouden waarin André Flach (SGP) vroeg naar de stikstofplannen van Utrecht, waarbij hij een boer citeerde die het gevoel had dat hij ‘met een pistool tegen het hoofd wordt gezien’ [2]. Het debat draaide om grondrechten, duurzaamheid en transparantie. Tegelijkertijd wordt de bevolking geïnformeerd via live webinars en online platforms zoals MijnVrijheid.nl, waar sinds 1 december 2025 al 2.831 meldingen zijn binnengekomen over burgerlijke vrijheden [2]. De provincie Utrecht houdt haar communicatie actief: op 10 december 2025 zijn er twee webinars over de UPLG, met focus op stikstof en natuur [3]. De realiteit is dat de stikstofcrisis geen afzonderlijk thema is, maar een spil in het geheel van ruimtelijke planning, milieu, economie en democratie. De volgende stap – de vaststelling van wolfwerende gebieden – komt pas in 2026, maar de schade is al geleden [1].