Tienduizenden mensen ontvingen onterecht een WIA-uitkering – en niemand zag het aankomen
Den Haag, donderdag, 4 december 2025.
Tussen 2020 en 2024 ontvingen minstens 32.770 mensen een foutieve WIA-uitkering. Sommigen kregen te weinig, anderen te veel – en het systeem zag het niet. De Algemene Rekenkamer onthult: fouten werden jarenlang genegeerd, terwijl het rechtmatigheidscijfer bijna altijd 100% was. Het gevolg? Burgerlijke onzekerheid, vertrouwensverlies en een systeem dat te ingewikkeld is om te herstellen.
Honderdduizenden fouten, maar niemand reageerde
Tussen 2020 en 2024 ontvingen minstens 32.770 mensen een onjuiste WIA-uitkering van het UWV – 400 kregen te weinig, 1.600 te veel [1][2][3]. Het systeem zag het niet aankomen, terwijl het rechtmatigheidscijfer dat de minister met UWV afsprak steeds bijna 100% was [1][2][3]. Die cijfers werkte geruststellend – maar waren misleidend [1][3]. De Algemene Rekenkamer constateert dat het kwaliteitsmanagement bij UWV faalde: beperkt onderbouwde beoordelingen bleven jarenlang ongecontroleerd [1][2][3]. Bij een kwart van de beoordelingen door verzekeringsartsen en arbeidsdeskundigen was de rapportage ontoereikend [1][2][3][4]. Het gevolg? Mensen hadden geen zekerheid over hun uitkering, terwijl ze hun financiële toekomst in handen hadden van een systeem dat op papier perfect was, maar in de praktijk in stukken lag [1][2][3].
Waarom het zo fout ging – en wie het overzien heeft
De oorzaak van de fouten ligt niet bij één ding, maar bij een combinatie van factoren die samenwerken als een kruitvat. De coronapandemie verergerde alles: thuiswerken, minder kwaliteitscontroles, verouderde IT-systemen en een tekort aan verzekeringsartsen [1][2][3][4]. UWV moest druk aan de slag met wachtlijsten, terwijl het systeem al foutgevoelig was door de complexe regelgeving van de WIA [1][2][4]. Het rechtmatigheidscijfer dat de minister afsprak, werkte onterecht geruststellend en verhinderde dat de minister op tijd zou ingrijpen [1][2][3][4]. De Algemene Rekenkamer noemt het ministerie “te afwachtend” en de sturing tussen ministerie en UWV “disfunctioneel” [2][4]. De Rekenkamer waarschuwt: de verbeteringen die UWV eind 2024 doorvoerde, zijn nog niet voldoende om het foutenpercentage naar een acceptabel niveau terug te dringen [2][4].
Wat nu? Iemand moet eindelijk iets doen
Het UWV heeft een hersteloperatie gestart, waarbij 43.000 uitkeringen op juistheid van het dagloon worden gecontroleerd op basis van risicoanalyse [1][2][3]. Maar met 252.000 nieuwe uitkeringen uit 2020–2024 is een volledige controle onmogelijk vanwege mankrachttekort [1][2][3][4]. Er zitten nog 40.000 mensen in onzekerheid [4]. De Rekenkamer pleit voor een fundamentele aanpassing van de WIA-wet, vereenvoudiging van de regelgeving en scherper ministerieel toezicht op financiële risico’s voor burgers [2][4]. Ook wil de Rekenkamer dat uitkeringsgerechtigden zelf kunnen nagaan of hun uitkering plausibel is [2][4]. De politieke partijen moeten dit meenemen in het formatieproces, want zo’n systeem is niet te herstellen zonder een breed akkoord [2][4]. De Algemene Rekenkamer stelt: “Wil UWV sturen op de menselijke maat, dan moet eerst de basis voor he” [4].