Burgemeesters mogen demonstraties voor abortusklinieken verbieden, zolang bezoekers zelf kiezen
Nederland, woensdag, 3 december 2025.
Burgemeesters mogen demonstraties direct voor de ingang van abortusklinieken verbieden. Het doel is dat bezoekers zelf kunnen kiezen of ze een confrontatie willen. De Raad van State bevestigde dat dit rechtvaardig is om de privacy en veiligheid van patiënten te beschermen, zoals bij een ziekenhuis.
Burgemeesters mogen demonstraties voor ingang verbieden
De Afdeling bestuursrechtspraak van de Raad van State heeft op 3 december 2025 bepaald dat burgemeesters demonstraties direct voor de ingang van abortusklinieken mogen verbieden, zolang een alternatieve locatie binnen zicht- en gehoorafstand van de kliniek ligt [1]. Dit stelt bezoekers van de kliniek in staat zelf te beslissen of ze een directe confrontatie met demonstranten willen aangaan of niet [2]. De uitspraak geldt voor alle gemeenten in Nederland en is gebaseerd op het evenwicht tussen het recht op vrijheid van meningsuiting en het recht op privacy en veiligheid van patiënten, die in een kwetsbare positie verkeren [3]. In Groningen mocht Stichting Schreeuw om Leven niet direct voor de ingang demonstreren, maar wel op de grasstrook aan de overkant van de weg, wat de Afdeling bestuursrechtspraak als gerechtvaardigd oordeelde [1].
Waarom de zorginstellingen een aparte behandeling verdienen
Rond een abortuskliniek hoort een bepaalde mate van orde en rust te heersen, net zoals bij een ziekenhuis, aldus de Raad van State [2]. De kwetsbaarheid van bezoekers, die hun grondwettelijke rechten uitoefenen en behoefte hebben aan zorg, maakt dat demonstraties daarmee veel persoonlijker en indringender zijn dan bij andere locaties [3]. In Heemstede werd een demonstratieplaats op de Herenweg aangewezen, maar de Afdeling bestuursrechtspraak oordeelde dat deze te ver lag van de hoofdingang van Beahuis & Bloemenhovekliniek, gescheiden door een drukke weg met vier rijbanen en twee fietspaden, waardoor het demonstratierecht niet goed kon worden uitgeoefend [1]. In Amsterdam werd een locatie aan de overkant van de Sarphatistraat aangewezen, wat de Afdeling bestuursrechtspraak ongegrond oordeelde [2]. De beslissing is een reactie op herhaalde wanordelijkheden en wordt gezien als een noodzakelijke beperking in een democratische samenleving [3].
Wat dit betekent voor burgers en politiek
Dit oordeel heeft belangrijke implicaties voor de balans tussen vrijheid van meningsuiting en de veiligheid van patiënten. Burgemeester Dijksma van Utrecht riep in september 2025 al op tot nieuwe wetgeving tegen protesten voor abortusklinieken, wat de druk op het beleid verhoogt [2]. De actiegroep Jezus Leeft had in september 2025 gelijk in een hoger beroep tegen het besluit van burgemeester Dijksma om een demonstratie 70 meter verderop te laten plaatsvinden [2]. In een andere zaak werd bevestigd dat burgemeesters bevoegd zijn om demonstraties te beperken als dat nodig is voor de veiligheid van patiënten en het functioneren van klinieken [1]. De uitspraak is gebaseerd op de Wet op het openbaar bestuur (Wob) en de Algemene wet bestuursrecht (Awb), en is van toepassing op alle abortusklinieken in Nederland, inclusief in Amsterdam, Rotterdam, Den Haag en Utrecht [3].