Oekraïense vluchtelingen moeten kamers delen met vreemden en hangen tassen buiten als koelkast
Nederland, donderdag, 11 december 2025.
De opvang van 130.000 Oekraïense vluchtelingen in Nederland verslechtert dramatisch. Vluchtelingen moeten slaapkamers delen met onbekenden, hebben beperkt toegang tot sanitair en kunnen vaak niet koken. In Apeldoorn hangen bewoners boodschappentassen buiten omdat er geen koelkasten zijn. De Nationale ombudsman en Kinderombudsman slaan alarm over de menswaardigheid. Het aantal klachten steeg sterk sinds medio 2024, met meer dan 110 klachten uit 70 gemeenten. Minister Keijzer erkent dat Nederland wordt overspoeld door de combinatie van Oekraïense vluchtelingen en de woningnood. Gemeenten krijgen te weinig ondersteuning van het Rijk. De ombudsmannen eisen onmiddellijke actie om verdere degradatie te voorkomen.
Apeldoorn toont schrijnende realiteit opvangcrisis
In Apeldoorn worden 246 Oekraïense vluchtelingen ondergebracht in een voormalig kantoorpand waar basale voorzieningen ontbreken [3]. Bewoners missen koelkasten, tafels, stoelen en adequate ventilatie [3]. Ze gebruiken boodschappentassen om eten koel te houden en hangen deze buiten [3]. Lena, een 40-jarige vluchteling, zegt: “Wij vragen slechts om een menswaardige behandeling” [3]. De opvang kampt met ratten, schimmel en bedwantsen [3]. Strikte huisregels verbieden bezoek van familie of vrienden [3].
Financiële druk vergroot problemen opvanglocaties
Per 1 januari 2025 betalen werkende Oekraïense vluchtelingen in Apeldoorn een verplichte eigen bijdrage van maximaal €496,40 per maand [3]. Dit bedrag bestaat uit €244,22 exploitatiekosten en €252,18 voor eten [3]. Een 30-jarige Oekraïense vluchteling reageert gefrustreerd: “Als het nou gratis was, oké, maar straks betaal ik 500 euro per maand voor deze shithole” [3]. De gemeente erkent dat de opvang “als sober wordt ervaren” maar stelt dat dit “momenteel de realiteit” is [3].
Meer dan 110 klachten uit 70 gemeenten binnengekomen
Sinds halverwege 2024 zien de ombudsmannen een sterke toename van klachten over opvanglocaties [2][4]. Dit jaar hebben meer dan 110 Oekraïners uit 70 gemeenten contact gezocht met de ombudsmannen [2][4]. Klachten gaan over gebrek aan privacy, slechte bejegening en tekortschietende faciliteiten [2]. De afgelopen maanden nemen ook klachten over gedwongen verhuizingen toe [2]. Medewerkers van opvanglocaties maken zich zorgen omdat “bewoners zitten aan de limiet van wat je als mens aankan” [4].
Kinderen lijden onder ongeschikte opvangomstandigheden
Oekraïense kinderen verblijven op locaties die voor hen ongeschikt zijn en zijn onzeker over hun toekomst [2][4]. Ze krijgen onvoldoende mentale ondersteuning [1][2][4]. Kinderombudsvrouw Margrite Kalverboer en Nationale ombudsman Reinier van Zutphen waarschuwen dat zonder directe maatregelen de menswaardige opvang van 130.000 Oekraïners verder onder druk komt te staan [4]. De langdurige situatie heeft een zware impact op de psychische gesteldheid van kinderen [4].
Gemeenten krijgen onvoldoende steun van het Rijk
In tegenstelling tot normale asielopvang die belegd is bij het COA, staan gemeenten aan de lat voor de Oekraïne opvang [2]. De Vereniging van Nederlandse Gemeenten heeft een brief geschreven aan de demissionair premier waarin zij een “coherente aanpak en financiering” eisen [3]. Gemeenten worstelen omdat het Rijk onvoldoende regie en financiering biedt [3]. Een VNG-woordvoerder legt uit: “Locaties waren veelal bedoeld als tijdelijk, maar de oorlog duurt inmiddels drie jaar. Voor zo’n periode stel je andere eisen” [3].
Minister Keijzer erkent overbelasting van het systeem
Demissionair minister Mona Keijzer erkent dat “er wordt inmiddels wel veel meer gevraagd van Nederland dan we aankunnen” [1]. Ze stelt dat de combinatie van de woningnood in Nederland en de instroom van Oekraïense vluchtelingen overweldigend is: “Als je dat combineert met de woningnood in Nederland, is het opgeteld zo dat het ons over de schoenen loopt” [1]. De VNG verwacht dat Keijzer voor 17 december 2025 een actieplan presenteert om aan de bezwaren van gemeenten tegemoet te komen [3].
Creatieve oplossingen door particuliere initiatieven
Leo Bonckers huisvest al meer dan twee jaar 16 Oekraïners in een oude school [1]. Hij ontving eerder een kostenvergoeding van 10 euro per vluchteling per dag van de gemeente, maar deze is weggevallen [1]. Bonckers zegt: “We kregen vroeger een kostenvergoeding van de gemeente om die mensen te huisvesten. Die krijgen we niet meer, maar we huisvesten ze nog steeds” [1]. Heidy van den Brink van de Good Hans Foundation huisvest Oekraïners in leegstaande kerkgebouwen door “samengestelde huishoudens” te creëren [1].