Deense spermadonor verwekte 197 kinderen met kankerrisico van 90 procent
Nederland, woensdag, 10 december 2025.
Een Deense spermadonor met alias ‘Kjeld’ heeft verspreid over Europa 197 kinderen verwekt die een erfelijke kans van 80 tot 90 procent hebben op kanker. Minstens tien kinderen kregen al de diagnose, sommigen overleden op jonge leeftijd. De spermabank European Sperm Bank overschreed in meerdere landen de wettelijke limieten per donor. In Nederland zijn sinds 2013 in totaal 161 Deense donoren geblokkeerd vanwege genetische risico’s. Stichting Donorkind waarschuwt dat niet alle betrokken ouders en kinderen zijn geïnformeerd over de risico’s. De donor is sinds 2023 geblokkeerd, maar de spermabank weigert mee te werken aan het traceren van alle kinderen vanwege privacy van de donor.
Veel meer kinderen getroffen dan eerder bekend
Het werkelijke aantal getroffen kinderen bleek veel hoger dan aanvankelijk gemeld. Waar eerst sprake was van 67 kinderen [4], toont nieuw onderzoek van 14 publieke omroepen waaronder de NOS en BBC aan dat donor ‘Kjeld’ met code 7069 zeker 197 kinderen verwekte [4][5]. Het merendeel van deze kinderen bevindt zich in Denemarken (99), België (53) en Spanje (35) [3]. Ook minimaal twee Nederlandse moeders kregen een kind via Belgische klinieken [4][5].
Structurele blokkade van Deense donoren in Nederland
Nederland heeft sinds 2013 in totaal 161 Deense spermadonoren geblokkeerd vanwege erfelijke risico’s [1][2]. Dit jaar alleen al werden 18 hoogrisico-donoren uit Denemarken geweerd [1][2]. De Deense Patiëntveiligheidsautoriteit verstuurt bij problematische donoren een ‘Rapid Alert’ naar landen die sperma hebben ontvangen [1]. Tweederde van de donorkinderen in Nederland wordt momenteel verwekt met sperma uit Deense spermabanken [1][2].
Verschillende erfelijke aandoeningen bij geblokkeerde donoren
De 161 geblokkeerde Deense donoren vormen risico’s voor verschillende erfelijke aandoeningen. Kinderen lopen gevaar op doofheid, blindheid, ernstige heupafwijkingen, auto-immuunziektes, stofwisselingsziektes en syndromen die leiden tot meervoudige handicaps [1][2]. Deze blokkades komen bovenop de eerdere onthullingen over donor ‘Kjeld’, wiens genetische mutatie in het TP53-gen een kankerrisico van 80 tot 90 procent veroorzaakt bij kinderen die de afwijking erven [5].
Gebrekkige informatievoorziening aan ouders
Stichting Donorkind maakt zich zorgen dat niet alle 161 risicodonoren zijn getraceerd en betrokken kinderen de juiste hulp hebben gekregen [1]. Bestuurslid Ties van der Meer stelt: ‘Wij wisten dit niet, de klinieken zijn daarover heel gesloten’ [1][2]. De Inspectie Gezondheidszorg en Jeugd (IGJ) controleert niet actief of klinieken alle betrokkenen informeren over de risico’s [2]. Volgens de IGJ beslist de arts of cliënten geïnformeerd moeten worden [2].
Commerciële belangen botsen met veiligheid
Het verdienmodel van spermabanken botst volgens experts met optimale veiligheid. Hoogleraar Annemiek Nap van beroepsvereniging NVOG verklaart: ‘Een spermabank verdient het meeste geld als met een donor zoveel mogelijk kinderen worden verwekt’ [3]. European Sperm Bank overschreed in meerdere landen ruimschoots de wettelijke limieten per donor [3][5]. In 2024 werden vanuit Amsterdam ruim 1.500 spermadonaties naar het ESB-hoofdkantoor in Kopenhagen verzonden [3].
Oproep tot tijdelijke stop op buitenlands donorzaad
Stichting Donorkind pleit voor een voorlopige stop op het gebruik van buitenlandse spermabanken in Nederland [1][3]. Van der Meer eist duidelijkheid: ‘Het minste wat ik verwacht van de inspectie is dat ze goed doorhebben of de donoren waar iets mee aan de hand is, inderdaad niet meer worden gebruikt’ [1][2]. Het ministerie van VWS is in gesprek met partijen om negatieve gevolgen te beperken en informeert de Tweede Kamer hierover in het eerste kwartaal van 2026 [1].